Utrechts voetbal in de oorlog

Zondag 5 mei 1940, de laatste speelronde voor de oorlog. Een stralende zondag met in de eerste klasse een duel tussen nummer 9 KFC en nummer 10 DOS. De Utrechters krijgen met 5-2 klop. De geeltjes hoeven zich geen zorgen te maken. Door de mobilisatie is het een noodcompetitie zonder degradatie uit de eerste klasse en promotie uit de tweede klasse. Dat komt DOS goed uit en is pech voor Velox dat nog 1 puntje nodig heeft voor het kampioenschap van de tweede klasse.Het duurt even voor dat laatste puntje tegen Watergraafsmeer wordt veroverd. Na de inval van de Duitsers wordt de bal op woensdag 29 mei weer aan het rollen gebracht. DOS neemt het op tegen het Utrechts elftal  ten bate van het gebombardeerde Rotterdam. In het volgende weekeinde wordt de competitie hervat op dringend verzoek van de voetbalbond en onder het motto: ‘Gezonde en zoo nodige afleiding voor spelers en publiek.’DOS verliest met 2-0 van ADO en de krant meldt als excuus: ‘De omstandigheden hebben de menschen niet onberoerd gelaten en de rustperiode heeft ook geen goed gedaan.’  Blauw Wit wordt kampioen van de eerste klasse, Velox van de tweede klasse en laat UVV (3^e), Hercules (9^e) en Elinkwijk (10^e) achter zich.In het seizoen 1940-1941 herstelt DOS zich van een zwak seizoen. Trainer Marree is weggestuurd en vervangen door de Hongaar Halphern. Achter VSV, Ajax en Haarlem worden de ‘geeltjes’ vierde. In de tweede klasse blijft het Haarlemse EDO in de eindstand HVC, Velox (4^e) en Hercules (5^e) voor. Elinkwijk wordt kampioen van de derde klasse maar verliest de promotiewedstrijd van De Volewijckers.Jan PlezierIn het seizoen 1941-1942 degradeert DOS alsnog uit de eerste klasse. Tiende in de eindstand en in de nacompetitie blijkt De Volewijckers te sterk. De stad heeft geen eerste klasser meer. UVV is wel dicht bij promotie naar het hoogste niveau. UVV en Velox eindigen in de tweede klasse gelijk met 33 punten en vrijwel dezelfde doelcijfers: UVV 63 voor 24 tegen, Velox 61 voor 24 tegen. De beslissingswedstrijden op 10 mei, twee jaar na het uitbreken van de oorlog, eindigt in een uitverkocht stadion in 1-1. Van der Linden scoort voor Velox, Elswijk voor UVV. Doelman Dorus Cabo van Velox wordt met een brancard van het veld gedragen.Het gelijke spel is voor UVV voldoende voor de titel. Met twee grote Jan Pleziers rijden bestuur, spelers en hun dames naar de stad. In Hotel Noord Brabant wordt gedineerd en feest gevierd. In de extra competitie moeten de geblokten de eer laten aan ’t Gooi, dat eerste klasser blijft. Elinkwijk wordt opnieuw kampioen en promoveert nu wel naar de tweede klasse.Ook in het seizoen 1942-1943 rolt de bal. DOS wordt kampioen van de tweede klasse A maar aan de titel is geen promotie verbonden. HVV wordt kampioen in de tweede klasse B met Velox als tweede en Elinkwijk als derde.Een vreemde regel wordt ingevoerd in het seizoen 1943-1944. De kampioen van de tweede klasse speelt voor promotie naar de eerste klasse tegen de kampioen van een jaar eerder, DOS dus. De Utrechters eindigen als tweede achter Vriendenschaar. Op 23 april wordt het in een vol stadion 1-1 met doelpunten van Bart ‘Spekkie’ van den Ham voor de Culemborgers en Piet Dumortier voor DOS. Vriendenschaar rekent zich al rijk maar wordt op de verjaardag van de in Canada verblijvende Juliana  op eigen veld verslagen. ‘Spekkie’ mist nu een strafschop en DOS slaat in de tweede helft toe. 

‘Relaties zorgen dat de spelersaan razzia’s ontkomen’

KampioenskransDuizenden Utrechters reizen mei 1944 naar Oostzaan waar de Kanaries  de terugkeer naar de eerste klasse dankzij een 5-0 overwinning veilig stellen. Meeuwsen, Gerard van Leur (2 strafschoppen)  en Piet Dumortier zorgen voor de doelpunten. Opvallend is dat DOS geadviseerd wordt door Jaap van der Leck, trainer van De Volewijckers. De return is op 14 mei een formaliteit. OSV wordt met 2-1 verslagen. Piet Dumortier maakt 7 minuten voor het einde de winnende goal. Zijn laatste doelpunt in een competitiewedstrijd. Op 5 april 1945 overlijdt de aanvoerder van DOS in een Utrechts ziekenhuis.Op de dag van de promotie krijgt Dumortier de kampioenskrans omgehangen. Het bezoek van NSB-burgemeester Van Ravenswaay aan de kleedkamer zal niet het hoogtepunt van de dag zijn geweest. DOS behaalt de promotie met deze spelers: Van Leur, Brouwer, Siebes, Iseger, Dumortier, Meeuwsen, Van Leeuwen, Van Baggem, Peeterse, Van Beek en Veltmeijer. De laatste is 34 jaar en heeft 16 jaar in het eerste gespeeld.Door Oefening Sterk heeft dan de bijnaam Door Onderduiken Sterk. Relaties van de club zorgen dat spelers aan razzia’s voor de Arbeitseinsatz ontkomen. Op de afdeling persoonsbewijzen worden levensmiddelenkaarten voor de onderduikers achterover gedrukt. Zo staan op zondag toch nog heel wat spelers aan de aftrap, terwijl ze door de week onderduiken. Piet Mackaay is teruggekeerd als voorzitter. Op zijn gezag weigert DOS tegen Duitsers te voetballen. Voor zijn koppigheid verdwijnt de markante voorzitter nog even in de gevangenis op het Wolvenplein.

Op 30 mei 1944 verslaat DOS het Utrechts elftal met 6-1, op 11 juni is het jubilerende Elinkwijk (25) de tegenstander. De kersverse eersteklasser wint met 4-2. Dumortier scoort een hattrick, het is mogelijk de laatste heldendaad van de rossige aanvaller.

De rentree van DOS in de eerste klasse laat op zich wachten. In het seizoen 1944-1945 is voetballen niet meer mogelijk. Reizen naar uitwedstrijden kan niet meer, een fatsoenlijke bal is niet meer voorhanden, houten tribunes worden gesloopt voor de potkachel en de razzia’s worden opgevoerd. Tienduizenden jongens van boven de 18 worden opgepakt en in Duitsland te werk gesteld.Een week na de bevrijding speelt het Utrechts elftal  tegen Engelse militairen: 2-2. De Engelse generaal Rawling en de teruggekeerde burgemeester Ter Pelkwijk zijn op 13 mei in het stadion aanwezig. Het Utrechts elftal speelt ook tegen Canadese militairen: 10-0.Op 4 november 1945 wordt de competitie hervat. DOS in de eerste klasse en UVV, Elinkwijk, Velox en Hercules in de tweede klasse.